Bij Het Werkhuis kun je op donderdagochtend de cursus creatief mozaïek volgen. De lessen worden verzorgd door Gemmie Meijs. Bij het mozaïeken worden kunstzinnige afbeeldingen gemaakt door kleine, gekleurde steentjes op een oppervlakte samen te voegen. Ook worden er andere materialen gebruikt om iets te verbeelden, bijvoorbeeld glas. Met dit laatste materiaal worden dan glas-in-lood mozaïeken gemaakt. De kunstvorm mozaïek heeft een lange geschiedenis.
Geschiedenis van het mozaïeken
De mozaïek dateert uit 3000 voor Christus en werd het eerst gebruikt door de Sumerianen. Deze leefden in Mesopotamië, het huidige Irak. De Sumerianen maakten van stukjes gekeurde klei patronen in wanden. Zij drukten de stukjes klei in de muur, die doorgaans van modder waren. Zo ontstonden figuren.
In de tijd van de Grieken werden kiezelstenen en andere gesteenten gebruikt. De Grieken vervaardigden vloerbekleding en wandbekleding. Zij waren ook de eersten die verschillende kleuren steen in een afbeelding door elkaar gebruikten. In mozaïekvloeren werden vooral symmetrische vormen vervaardigd. De wijze waarop de Grieken de kunstvorm ontwikkelde, wordt in de 20e eeuw nog steeds toegepast.
De Romeinen hebben vervolgens de mozaïek-kunst verder ontwikkeld. Zij zijn begonnen met het uitsnijden van stenen in gelijke grootte. Deze werden “tesserae” genoemd. Daarnaast werden dan gekleurde kleistukjes en glas-stukken gebruikt om bepaalde effecten te vormen. Mozaïeken werden gevoegd in steen, waardoor deze langer meegingen. Zo werd de mozaïek duurzaam.
In de tijd van het Byzantijnse rijk brak een nieuwe tijd aan voor de kunstvorm van de mozaïek. Er werd gebruikt gemaakt van een nieuw soort materiaal om afbeeldingen mee te maken, namelijk het glas “smalti.” Dit dikke, rijk gekleurde glas werd vanaf toen het belangrijkste materiaal om mozaïeken mee te creëren. De mozaïek werd in deze tijd veel gebruikt om in kerken figuren af te beelden. Mozaïek-kunstenaars waren ambachtslieden geworden, die in kerken werkten aan realistische afbeeldingen.
In de tijd tussen de Romeinen en de 20e eeuw wordt mozaïek nog steeds op dezelfde wijze toegepast en voor dezelfde doeleinden, namelijk het verfraaien van bouwwerken. In Ravenna, in Italië, zijn nog veel prachtige en goed bewaarde mozaïeken uit deze tijd te vinden. Deze stad geldt zelfs als de mozaïek-hoofdstad van de wereld. In die stad is ook een school te vinden waar de oude mozaïek techniek nog steeds wordt onderwezen.
Gebruik van mozaïek in onze tijd
In de 20e eeuw treffen we de kunstvorm van de mozaïek met name bij Antonio Gaudi aan. Deze leefde in Barcelona tussen 1852 en 1926. Hij was een architect die gebouwen en beelden ontwierp die hij bekleedde met mozaïek stukken. Hierbij bedekte hij grote oppervlakken met onregelmatig gevormde tegels. Enkele bekende voorbeelden van Gaudi’s werken zijn de kerk “Sagrada Familia” en het park “Güell.” Ook enkele woonhuizen zijn ontworpen in deze stijl, bijvoorbeeld het Batllo huis. Al deze gebouwen liggen in Barcelona, met name in de wijk Eixample.
De Sagrada Familia is een kerk, waarvan de bouw is begonnen eind 19e eeuw, en die nog steeds niet voltooid is. De kerk is desondanks inmiddels in gebruik. De kerk werd Gaudi’s levenswerk, hij werkte er tot zijn dood in 1926 aan. De kerk is rijk versierd met mozaïek, in kleurrijke patronen zijn talloze afbeeldingen gecreëerd in dit bouwwerk.
Wie van mozaïeken houdt, moet ook het Güell park bezoeken. Hier zijn veel werken met mozaïek te vinden. Bij de ingang, als men de trappen opgaat, ziet men diverse prachtige mozaïeken vervaardigd in stenen banken. En bij de entree staat een water spuwende draak in de stijl van een mozaïek. Hiermee gaat iedere bezoeker op de foto; en de draak geldt als bekendste mozaïek icoon van het park.
Een andere kunstenaar die in de 20e eeuw met de mozaïek aan de slag is gegaan is Friedensreich Hundertwasser. Hij was een artiest die zijn bouwsels vooral in de ronde vormen van de Jugendstil ontwierp. Hij had namelijk een hekel aan rechtlijnigheid. En voor de ronde vormen liet de mozaïek zich als beste gebruiken. De werken van Hundertwasser zijn grillig en zeer kleurrijk. Zijn bekendste ontwerp staat in Wenen, namelijk het Hundertwasser Haus.
In onze eeuw lijkt het erop, dat het maken van mozaïeken overbodig is geworden. Omdat er tegenwoordig snellere en goedkopere manieren mogelijk zijn geworden om vloeren en muren mee te decoreren. Als ambacht misschien niet meer zo vaak professioneel toegepast, blijft de mozaïek voor de hobbyist als recreatie wel zeer populair. In cursussen zoals die, die door Het Werkhuis wordt gegeven, kan de liefhebber zijn creativiteit loslaten met het maken van kleurrijke mozaïeken.
